Literatura obyczajowa

Dresiarz Grzegorz, biznesmen Kurz, stary Maruda i ten Czwarty. Doborowe towarzystwo w jednej sali szpitalnej. Ich historia byłaby jednak zupełnie inna, gdyby nie włączył się w nią jeszcze ktoś: Joseph Conrad. Jego obecność zmienia tutaj wszystko.
Grzesiek Bednar zostaje napadnięty na warszawskiej Pradze i trafia do szpitala ze złamanym nosem. Tu poznaje trzech mężczyzn, z którymi wyruszy do swoistego jądra ciemności: pięćdziesięcioletniego biznesmena, wiecznego malkontenta oraz Czwartego wielbiciela prozy Josepha Conrada. To właśnie ten czwarty, Stanisław Baryłczak, stanie się przyczyną kłopotów. Majacząc, skłania Grzegorza do spisania swojej ostatniej powieści. Opowiada o małym Stasiu powołującym do życia kozła z drewna, który staje się jego towarzyszem i przekleństwem.
Opowieść Czwartego z każdym dniem jest bardziej mroczna, a przestrzeń, w której przebywają mężczyźni, zaczyna się kurczyć. Sale znikają, a ściany zaczynają się do siebie zbliżać wszystko to potęguje lęki bohaterów i wzmaga niepokój narastający w czytelniku.
Dżozef w nowej odsłonie. Poprawiona wersja powieści z 2011 roku.

Inspirujące, osobiste odczytanie najważniejszej polskiej powieści XIX w.
Oświetlając dzieło Prusa lekturą klasyków filozofii i poezji Olga Tokarczuk odkrywa Lalkę na nowo. W opowieści o Stanisławie Wokulskim dostrzega ponadczasową historię człowieka czasu przełomu - jego dążeń, pragnień i obsesji.
"Pisarka zaprasza na lekcję czytania inną niż w szkole. Inną - to znaczy jaką? Najkrócej mówiąc, nastawioną na poszukiwanie w Lalce tego, co tajemnicze, wieloznaczne, zakotwiczone w nieświadomości, bliskie marzeniom sennym i baśniowe". - Dariusz Nowacki, "Gazeta Wyborcza"
"Esej Olgi Tokarczuk o Lalce Bolesława Prusa potwierdza wyjątkowość autorki. Tokarczuk jest chyba jedyną pisarką swojego pokolenia, która związek z tradycją rozumie bardzo konkretnie - jako wspólnotę duchową ufundowaną na pytaniach przełomu XIX i XX wieku. Te pytania dotyczą relacji między nauką a sztuką, wiedzą a metafizyką, wewnętrzną wolnością jednostki a historią. Najważniejszy jest jednak Prus. Czyta go Tokarczuk niespiesznie, z wdziękiem i wiarą w potęgę starego mistrza". - Grażyna Borkowska, "Res Publica Nova"
"Lalka i perła jest świadectwem autentycznej fascynacji powieścią Prusa, jest zapisem jej indywidualnej lektury poprzez pryzmat własnej wizji świata, własnych kompetencji i doświadczeń. Lalkę interpretuje autorka jako powieść inicjacyjną, literacką opowieść o poszukiwaniu i odnajdywaniu sensu życia". - Kazimierz Maciąg, "Fraza"

Jedna z najgłośniejszych i najpoczytniejszych powieści Olgi Tokarczuk, przełożona na trzydzieści języków. Prawiek wieś w centralnej Polsce skupia losy pokoleń kilku rodzin, codzienność przeplata tu się z niezwykłością, rzeczywistość z mitem.
Zmysłowa, poetycka, eksplodująca liryzmem. Krajobrazy duszy przenikają się ze światem przyrody, pokazując, że na życie nie można patrzeć z jednej tylko perspektywy. EL MUNDO

Jest rok 1970, czas rozkwitu ruchu hippisowskiego. W słonecznej Kalifornii na ogromnej, zapuszczonej farmie powstaje komuna dzieci kwiatów. Młodzi, bajecznie kolorowi ludzie zatracają się w rock and rollu, eksperymentują z narkotykami, wierzą w pokój i wolną miłość. Dla Gwiazdy, byłej nauczycielki, dziewczyny, która porzuciła mieszczańską egzystencję komuna Drop City jest utopią, przestrzenią nieskalaną nakazami, materializmem i hipokryzją zewnętrznego świata. Lecz choć czas w Drop City odmierzają jedynie zachody słońca, wróżby I-ching i wypalone jointy, Gwiazda szybko orientuje się, że współistnieją one
z rywalizacją i zażartymi konfliktami, które zagrażają wspólnocie. Równocześnie, w malutkiej osadzie na Alasce mieszka traper i pionier Sess Harder z żoną Pamelą. W przeciwieństwie do hippisów Sess rzeczywiście żyje z ziemi, poluje i łowi ryby. Gdy Sess i Pamela przeżywają małżeńską sielankę, kalifornijska komuna przeżywa kryzys. Szeryf, inspekcja sanitarna oraz konserwatywni mieszkańcy domagają się zamknięcia farmy. Norm, przywódca grupy postanawia przenieść komunę na Alaskę. Banda wyrośniętych hippisów
z gitarami, kozami i psami wyrusza żółtym autobusem szkolnym na spotkanie z bezlitosną zimą, dziką przyrodą i hermetycznymi mieszkańcami Alaski. Dopiero tutaj, te duże dzieci stracą swoją niewinność. Powieść T. C. Boyla mówi o niewinnym marzeniu jakim był ruch hippisowski i o stopniowej degradacji wzniosłych, choć naiwnych ideałów dzieci kwiatów.

Humor miesza się tu z bezwzględną drwiną, dogania rzeczywistość, gazuje, przegania i pokazuje jęzor. Bezpretensjonalna powieść o nas wszystkich: Ludziach i Polakach!

`Kadencja` Jana Józefa Szczepańskiego ma w sobie coś z reportażu i zarazem powieści conradowskiej. To relacja ze sprawowania prezesury Związku Literatów Polskich przez człowieka, dla którego przewodniczenie czemukolwiek było chyba najmniej istotną z życiowych ambicji.
Akcja rozgrywa się w czasach wystawiających moralność na ciężką próbę. W grudniu roku 1980, gdy Jan Józef Szczepański obejmował stanowisko prezesa ZLP, panował jeszcze karnawał `Solidarności`, ale literaci przeczuwali nadejście ciężkich czasów, skoro na swego prezesa wybrali pisarza uchodzącego za autorytet moralny.
Szczepański zapracował sobie na tę opinię cicho, skromnie i nieco nieświadomie. Nie był w awangardzie demokratycznej opozycji, bo nie leżało w jego charakterze brylowanie w jakichkolwiek awangardach. Nie przeżywał też spektakularnych nawróceń ani zerwań z ideologią, ponieważ nigdy nie dał się jej uwieść. Uchodził za samotnika, outsidera polskiej literatury, postać nie mieszczącą się w żadnym z postulowanych przez krytyków nurtów i prądów. Rozsadzał schematy - niewierzący, współpracował z `Tygodnikiem Powszechnym`, były AK-owiec - napisał opowiadanie Buty, stawiające partyzantów wśród innych zdeprawowanych ofiar wojny. Nie dał się też zaszufladkować prezesurze.

W 1949 roku Bertolt Brecht powraca do Berlina po piętnastu latach emigracji. Zakłada tam teatr Berliner Ensemble i jako reżyser powierza rolę Antygony początkującej aktorce. Maria Eich jest marionetką w rękach Stasi. Szantażowana zgadza się zostać kochanką artysty. Przez wiele lat śledzi każdy jego krok fotografuje każdy list wiersz szkic jaki wyszedł spod jego ręki. Raporty przekazuje oficerowi wywiadu z którym łączy ją romantyczne uczucie. Jako uwodzicielska kobieta z jednej strony i tajny szpieg - z drugiej odegra ważną rolę w życiu obu mężczyzn.

Jocelyne Guerbette, właścicielka pasmanterii w mieście Arras, wypełnia na chybił trafił los na loterii. I nagle pieniądze spadają - jak manna z nieba. I Jocelyne zaczyna sporządzać listy. Listę swoich potrzeb. Listę swoich zachcianek. Listę swoich szaleństw. Ale każda wygrana ma swoją cenę. Rząd przypadkowych cyfr przypomina, że równowaga w życiu jest czymś niezwykle delikatnym.
Piękna historia zwykłej kobiety.

Anderman nie oszczędza nikogo, nie pochlebia nikomu i nikomu nie stwarza iluzji.
The Guardian
Opowiadania Andermana czyta się jak gryps, przerzucony do nas przez kraty.
Encounter
Anderman pisze – wydawałoby się – z najbardziej szorstkim realizmem, a jednak wywołuje to w rezultacie efekt magiczny.
Los Angeles Times
 
Janusz Anderman – mistrz krótkiej formy, genialny językowo – pisze z właściwą dla siebie błyskotliwością, dystansem i szczerością, które sprawiają, że jego opowiadania są żywe, wielobarwne i intrygujące
Autor wynajduje antybohaterów i posługując się nimi, pokazuje od wewnątrz koszmar  sytuacji społecznych, ludzką naturę skażoną przez Historię, i odmitologizowuje dwuznaczność zrywów społecznych, martyrologii. Znajduje na to własny sposób – charakterystyczny, przemawiający do wyobraźni, silnie działający na emocje. Wciela się przy tym – z fenomenalnym wyczuciem języka – w postaci – tyleż charakterystyczne, co przerażające.
Zbiór obejmuje trzy tomy: Brak tchu, Londyn, 1983; Kraj świata, Paryż 1988; Tymczasem, Lublin 1998.

Książka Kaminera to komiczny obraz ostatnich lat Związku Radzieckiego widziany oczami wiecznie uśmiechniętego wywrotowca. Od najmłodszych lat Wladimir robi wszystko, by jego życie w smutnych realiach ZSRR nabrało barw. W pełnym sprzeczności i absurdów świecie socjalizmu jego natura anarchisty i bujna wyobraźnia mają spore pole do popisu.

Naga to literacka esencja kobiecości. Izabela Szolc, wyciągając z języka codziennego słowa takie, jak: matka, córka, kochanka, ale też: samotna, naga czy zgwałcona, stworzyła galerie postaci, które opowiadają o swoich próbach poszukiwania siebie, o wysiłku w zrozumieniu niuansów tych ledwo nazwanych uczuć, jakie pojawiają się między dwojgiem ludzi. Czasem chodzi o miłość, czasem o nienawiść. Choć tu akurat okazuje się, że te dwa bez siebie nie mogą istnieć. Izabela Szolc pisze również o tęsknocie, pożądaniu i samotności, którą można przeżywać, niekoniecznie będąc w pojedynkę.

Bohaterki Szolc mają swoje pragnienia. Niektóre rezygnują z nich. Jednakże to, co wyparte, nie zostaje wcale zapomniane. Tłumione potrzeby budzą się ze zdwojoną siłą. Rezultat takich przebudzeń może być nieprzewidywalny.

Naga to książka drapieżna i poruszająca. Wsysa emocjami, choć nie brak w niej leniwych marzeń i lepkich snów.

'Odyseja' to historia niezwykłego chłopca, który żyje na pograniczu kultur, meksykańskiej oraz amerykańskiej, jak też na pograniczu dwóch światów, rzeczywistości i fikcji. Zawsze trochę inny, nigdzie nie przynależy, a jego największym marzeniem jest znalezienie miejsca, które będzie mógł nazwać domem. Spotkanie z wielkimi osobistościami początku dwudziestego wieku pomoże mu w odkrywaniu prawdy o samym sobie, ale też na zawsze naznaczy jego życie. Sprawi, że będzie się musiał zmierzyć z historią obydwu swoich ojczyzn: Meksyku, podbitego niegdyś przez Hiszpanów, oraz, bardziej współcześnie, Ameryki ogarniętej czerwoną gorączką.

Małe szwedzkie miasteczko. Jesienny sztorm. Nadciąga powódź. Grupa mieszkańców znajduje schronienie w restauracji Minny. Z czasem aż trudno uwierzyć, że to przypadek ułożył listę przepełnionych trwogą gości. Restauracja staje się dla nich więzieniem. Schwytani w pułapkę, z godziny na godzinę coraz bardziej rozpaczliwie wypatrują ratunku. Stres wyzwala w nich skrajne emocje, uwalnia demony przeszłości, na jaw wychodzą coraz mroczniejsze tajemnice.

Ta niezwykła książka, napisana w drugiej połowie lat 60. dwudziestego wieku, ze względów cenzuralnych mogła zostać wydana dopiero w 1989 roku. Jej tematem, mówiąc lapidarnie, są rzeczy najważniejsze: życie, miłość, śmierć. A skoro miłość, to niespełniona: uczucie, jakie syn żydowskiego rzemieślnika, trudniący się udzielaniem korepetycji, żywi do profesorskiej córki. Wybranka wychodzi za mąż za enkawudzistę, potem ma drugiego męża. Przedziwnie rozchodzą się i krzyżują drogi bohaterów aż do tragicznego finału.
To znakomicie napisana gęstym, metaforycznym językiem opowieść o człowieku, któremu nieustannie towarzyszy poczucie zmarnowanego – nie z własnej winy – życia, upływającego w poczuciu coraz większej beznadziei i narastającego zagrożenia.
Tłem wydarzeń są realia czasów stalinowskich – w pewnym sensie to także opowieść o tamtym nieludzkim systemie. We wspomnieniach bohatera miłość splata się z historią: przesłuchaniami, prześladowaniami, zniknięciami bez śladu wielu znajomych. Określenie „zagnać do piątego kąta” w żargonie enkawudystów oznaczało bicie więźniów w czasie przesłuchania.
O genezie tej na poły autobiograficznej powieści sam Metter pisał: „Musiałem opowiedzieć o nieskończenie długiej miłości, która pochłonęła mnie i całkowicie połamała. W mojej pamięci stopiły się krwawe drapieżne czasy i ta odurzająca, oszałamiająca namiętność”.

Znajome polskie piekiełko, zapita, zabita dechami wieś, gdzie życie toczy się, jakby czas się zatrzymał, a inny świat nie istniał. Magiczną granicą przestrzeni jest Manhattan, jedyny dziesięciopiętrowy blok w okolicy. Miłość, czułość, troska o bliskich to puste pojęcia, ludzie nie potrafią się do siebie zbliżyć, bo nikt nigdy nie nauczył ich bliskości. W takim miejscu dorastają Femi i jej przyjaciółka Jovanka. Femi nie wie nic o swojej matce, wychowują ją dwie ciotki: karlica Edzia, alkoholiczka, i Cecylia - niedoszła śpiewaczka, niegdyś cudownie uleczona z gangreny przez czarownicę. W domu pełnym bolesnych tajemnic życie toczy się sennym rytmem, ale przeszłość jest ciągle obecna. Co się wydarzy, gdy strzeżone od lat sekrety ujrzą światło dzienne? Brutalna rzeczywistość Polski B, świat odarty z sacrum i kruche ludzkie życie w konfrontacji ze złem przybierającym najrozmaitsze postaci. Przejmujący portret trzech pokoleń kobiet oraz historie ludzi, których spotykały na swojej drodze. A wszystko to przedstawione nie tylko z nieprawdopodobną energią i gorzkim poczuciem humoru, lecz także z niezwykłą wrażliwością.

Akcja książki rozgrywa się w niezbyt odległej przyszłości - mniej więcej pięć minut od tej chwili... Na biurko Edwina de Valu, redaktora w poślednim wydawnictwie, trafia opasły maszynopis, który wkrótce zmieni oblicze całego świata. To antidotum na wszelkie bolączki współczesnego człowieka: od nadwagi, poprzez brak pieniędzy aż po utratę sensu życia. Ziemię ogarnia plaga szczęścia... Ferguson dociera do samego sedna amerykańskiej obsesji na punkcie szczęścia, sukcesu i rozwoju własnej osobowości. Ale jego powieść to nie tylko zjadliwa satyra na przemysł poradników "na każdą okazję", lecz również moralitet o naturze człowieka i szczęścia. Absolutne szczęście prowadzi do takiej samej Apokalipsy jak ostateczne Zło, gdyż oznacza próżnię, a w próżni nie ma życia. Jak pisze sam autor, "Tym, co czyni z nas ludzi, jest nie szczęście, lecz smutek, który się pod nim kryje".

Poznaj przejmującą, nostalgiczną i duszną jak powietrze przed burzą opowieść o losach mieszkańców pewnego pensjonatu. Ironiczna i błyskotliwa, sensualna i plastyczna opowieść o przemijaniu, w której pensjonariusze licytują się egzotycznymi chorobami, dziećmi w Ameryce, wykształceniem, flirtują, uciekają, wspominają smak czereśni i czasy wojny, które wciąż wydają im się bliskie. 

Sygietyński podejmuje w Wysadzonym z siodła (1891) popularny w pozytywizmie temat: rozterek byłego sybiraka, który, po utracie majątku, nie może się odnaleźć w otaczającej go rzeczywistości. Autor pierwszej polskiej powieści naturalistycznej (Na skałach Calvados) kładzie nacisk na społeczne i moralne nieprzystosowanie bohatera, drobiazgowo opisując jego wewnętrzne przemiany.

Witajcie w Annawadi, najbardziej rynsztokowej dzielnicy biedy Bombaju. Tutaj, na zachodnich obrzeżach finansowej stolicy Indii, obok nowoczesnego lotniska, żyje trzy tysiące osób ściśniętych w trzystu trzydziestu pięciu chatach lub na ich dachach. Od świata bogatych oddziela je tylko mur, kłujący w oczy reklamą „zawsze pięknych” włoskich kafli podłogowych.

Annawadi to całe życie Abdula, Aszy, Mandżu, Kalu i wielu innych bohaterów przejmującej książki Katherine Boo, którzy zgodzili się opowiedzieć jej o swojej codzienności, lękach, radościach i marzeniach. To świat małoletnich śmieciarzy, złodziei, ale i kobiet, które próbują wybić się na niezależność albo po prostu starają się wiązać koniec z końcem. Nikt nigdy wcześniej nie oddał im głosu, nikt nie pokazał z bliska ich codziennych zmagań. Katherine Boo spędziła z nimi trzy lata.

W tomie pod tytułem 1863 przedstawiony jest obraz Powstania Styczniowego, który, ze znacznym zresztą opóźnieniem, bo dopiero na przełomie XIX i XX wieku, stworzyli wielcy polscy pisarze Stefan Żeromski i Eliza Orzeszkowa. To ówczesne opóźnienie miało dwie przyczyny. Jedną, jawną i mniej ważną, były restrykcyjne działania carskiej cenzury. Drugą, ukrytą i znacznie ważniejszą, były różnice w ocenie Powstania Styczniowego i jego dziedzictwa różnice, które na wiele dziesięcioleci podzieliły polskie społeczeństwo.