Polacy wobec Żydów w Galicji doby autonomicznej w latach 1868-1914 Marcin Soboń

Herman Feldstein, w opublikowanym w 1915 r. we Wiedniu manifeście pt. „Polen und Juden: ein Appell” dowodził, że warunki społeczne, gospodarcze i polityczne w jakich znajdowała się ludność żydowska w Galicji pod rządami Polaków były tak doskonałe, że nie miały sobie równych w historii. Charakter wzajemnych kontaktów pomiędzy tymi dwoma społecznościami, jaki dominował w Galicji doby autonomicznej nie był ani tak jednorodny ani tak wspaniały, jakby to miało wynikać z opisu Feldsteina, mającego zresztą charakter propagandowy. Niezwykle złożona sytuacja, w jakiej znajdowała się Galicja w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, wpływała na życie jej mieszkańców w niemal każdym jego aspekcie. Charakter stosunków polsko-żydowskich był zaś pochodną struktury demograficznej kraju, miejsca, jakie zajmowali członkowie obydwu społeczności w hierarchi społecznej, sytuacją prawną, uwarunkowaniami kulturowymi, charakterem zawodów i zajęć które wykonywali, rozwojem gospodarczym, wyznawaną ideologią i wieloma innymi czynnikami.

Za udział w zamieszkach antyżydowskich w Galicji zachodniej w 1898 r., w okresie od 1 kwietnia do 30 września 1898 r. skazanych zostało 2328 osób. Co było powodem tak dużej fali zaburzeń, jakie motywacje stały za ich uczestnikami, jaki był przebieg wydarzeń?

Książka stanowi próbę zrekonstruowania obrazu społeczności żydowskiej widzianego oczami ówczesnych Polaków oraz wysuwanych przez nich koncepcji odnośnie kształtowania wzajemnych stosunków, na tle szerokiej perspektywy warunków politycznych, gospodarczych i społecznych Galicji przełomu wieków.. To co zaskakuje, to fakt, iż niewielu przedstawicieli społeczności polskiej dostrzegało kwestię żydowską, zwłaszcza lektura wspomnień i pamiętników dostarcza dowodów, iż ludność tę traktowano niemal jak element krajobrazu. Podobnie problem traktowany był przez część galicyjskiej prasy, z wyjątkiem środowisk silnie akcentujących wątki antysemickie, bądź działających na rzecz asymilacji Żydów. Dyskusja wokół tych zagadnień wyznacza również ramy, w jakich przeanalizowano ten problem.

W szczególności starano się znaleźć odpowiedź na następujące pytania:

• Czy jedynym środkiem rozwiązania kwestii żydowskiej w Galicji miała być asymilacja?
• Czy Polacy popierali ten program?
• Jakie propozycje wysunęli po upadku programu asymilacji?
• Czy warunki społeczno-gospodarcze sprzyjały temu programowi czy były dla niego przeszkodą?
• Czy konwersje na katolicyzm można uznać za wyraz asymilacji czy tylko za etap tego procesu?
• Jakie rozmiary przybierał antysemityzm w Galicji?
• Jaki był jego charakter?

Verso 2011, ISBN: 978-83-919281-8-9, 165x240, 328 s., oprawa miękka