Daleko od Toledo czyli rzecz o Abrahamie

Przebrzmiały tamte dni lecz nie zanikło wspomnienie o legendarnej dzielnicy Orta Mezar o czterech wiernych towarzyszach rakii i gry w belotkę ale śmiertelnych rywalach w miłości - o dzielnicowym rabinie Menasze Lewim prawosławnym popie Isaju islamskim mulle Ibrahimie Hodży oraz moim dziadku Abrahamie El Borrachonie-Pijanicy. Ich świat także runął i to jeszcze jak lecz oni byli wspaniali wszyscy czterej ... Teraz więc po końcu tamtego świata jaki jest sens przepowiadania cudzej przyszłości skoro jeszcze w pełni nie uświadomiłem sobie mojej własnej. Tu można by zaoponować że wścibianie swego nosa we wspomnienia przeszłości jest bezsensowną stratą czasu dreptaniem w miejscu co w żadnym wypadku nie przyspiesza ruchu życia ku przodowi. To dlatego zamierzam koniecznie opowiedzieć przy odpowiedniej okazji o potomkach andaluzyjskiego osła o którym wspomniałem na początku. Ponieważ mój dziadek Abraham El Borrachon właśnie poprzez los jucznego osła na basztanie pomógł mi zawrzeć pokój z samym sobą i z życiem. Żebym wreszcie uświadomił sobie że wszystko jest marnością nad marnościami jak to uważa nie tylko Eklezjasta ale też i wspomniany już osioł. Tak wszystko jest marnością i gonitwą za wiatrem. Jeśli istniał sens dla którego warto było pięćset lat temu moim przodkom przewędrować długą i męczącą drogę z Toledo do Płowdiwu to była nim miłość do pewnej dziewczyny - Araksi Wartanian. Jedynie miłość i nic więcej Wydalony z Bułgarii w czasach komunizmu Berto Cohen powraca na krótko do swego rodzinnego miasta jako profesor z okazji międzynarodowego sympozjum bizantynologów. Angel Wagenstein ożywia w ten sposób mikroklimat swego dzieciństwa spędzonego w Płowdiwie który uchodził za najpiękniejsze i najbardziej kosmopolityczne miasto na Bałkanach. Chłopięce lata Berto upływały w środowisku sefardyjskich Żydów wypędzonych z Hiszpanii w końcówce XV wieku. Sefardyjczycy posługiwali się językiem nazywanym ladino będącym specyficzną odmianą hiszpańskiego i zajmowali w Płowdiwie całą dzielnicę podobnie jak inne mniejszości etniczne - Cyganie Ormianie i Turcy. Subtelna nić zdarzeń wije się między teraźniejszością i przeszłością - rozdzierająca nostalgia miesza się z aferą spekulantów nieruchomości dawna dziecięca miłość z jej dojrzałą już postacią a poszukiwanie utraconej przeszłości z bezkompromisowym wizerunkiem współczesnej Bułgarii. Jednakże powieść jest zdominowana przez postać tytułowego bohatera - Abrahama El Borrachon Pijanicy blacharskiego mistrza i genialnego konfabulatora a zarazem uprzywilejowanego świadka schyłku epoki. To właśnie dziadek Abraham i jego żona byli wychowawcami małego Berto którego rodzice wcześnie osierocili ginąc w bombowym zamachu. Więc siłą rzeczy nie kto inny lecz dziadek Abraham ujawnia młodemu wnukowi sens ludzkiej egzystencji a czyni to przy znacznym współudziale krążącego w kołowrocie osła... Powieść Daleko od Toledo dotychczas ukazała się w Niemczech Francji Rosji Hiszpanii pięć wydań Włoszech Macedonii Czechach. Książka otrzymała wiele nagród m.in. Związku Literatów Bułgarskich za najlepszą powieść roku paryskiej Sorbony w kategorii literatura sefardyjska oraz Związku Księgarzy Francuskich za najlepszą powieść zagraniczną roku. W 1998 na podstawie książki nakręcono film Po końcu świata.

Zysk i S-ka 2011, ISBN: 978-83-7506-747-7, 135x205, 254 s., oprawa miękka